อุตสาหกรรมสมัยใหม่ต้องไม่กระทบต่อชุมนุม

ขอนแก่น – ประธานกิตติมศักดิ์สภาอุตสาหกรรม จ.ขอนแก่น ระบุว่า การตั้งนิคมอุตสาหกรรมสีเขียวมีความจำเป็นเพื่อให้โรงงานอุตสาหกรรมอยู่กับชุมชนได้ ส่วนตัวแทนเครือข่ายองค์กรชุมชนพื้นที่ลุ่มน้ำพองตั้งข้อสังเกตว่า เหตุใดรัฐบาลจึงห้ามเกษตรกรใช้น้ำแต่กลับไม่ห้ามโรงงงานอุตสาหกรรมบ้าง

เมื่อวันที่ 24 เม.ย.ที่ผ่านมา คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น จัดงานเสวนาหัวข้อย่อยเรื่องเกษตรกรรม อุตสาหกรรม วิถีชุมชนและการพัฒนาที่ยั่งยืน : ความท้าทายใหม่ในศตวรรษที่ 21 ภายใต้งานสัมมนาเมืองอุตสาหกรรมเชิงนิเวศ สู่ เป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืนและความอยู่ดีมีสุขร่วมกัน

นายวิฑรูย์ กมลนฤเมธ ประธานกิตติมศักดิ์สภาอุตสาหกรรม จ.ขอนแก่น กล่าวว่า รายได้จากภาคอุตสาหกรรมมีความสำคัญต่อเศรษฐกิจของจ.ขอนแก่น เนื่องจากเป็นภาคอุตสาหกรรมทำรายได้สูงที่สุด ตามมาด้วยภาคการค้า ภาคการบริการ ภาคการเกษตร และ ภาคการท่องเที่ยว ดังนั้นขอนแก่นจึงเป็นเมืองอุตสาหกรรม

แต่หากพูดถึงโรงงานอุตสาหกรรมมักได้ยินเสียงต่อต้านจากคนในพื้นที่ เช่น อุตสาหกรรมจะสร้างปัญหา สร้างมลพิษ สร้างความรำคาญกับชุมชน ซึ่งปัญหาที่กล่าวมามีอยู่จริง แต่เมื่อเกิดปัญหาแล้ว จะทำอย่างไรให้อุตสาหกรรมอยู่ร่วมกับชุมชน นี่คือคำถามสำคัญ

นายวิทูรย์กล่าวว่า สาเหตุดังกล่าวทำให้สภาอุตสาหกรรม จ.ขอนแก่น สนับสนุนและผลักดันให้เกิดนิคมอุตสาหกรรมสีเขียว (Green Industry Zone) หรือนิคมอุตสาหกรรมที่ไม่สร้างมลภาวะต่อสิ่งแวดล้อมและชุมชน โดยระหว่างที่ตนเป็นประธานสภาอุตสาหกรรม จ.ขอนแก่น ระหว่างปี 2553 – 2557 ได้ผลักดันนิคมอุตสาหกรรมสีเขียวให้เกิดขึ้นที่ อ.ท่าพระ เนื่องจากพื้นที่สีม่วงหรือพื้นที่อุตสาหกรรมเดิม ที่อ.น้ำพอง จ.ขอนแก่น มีโรงงานอุตสาหกรรมมากเกินสมควรแล้ว จึงมีการผลักดันให้รัฐมนตรีอุตสาหกรรมจัดตั้งนิคมอุตสาหกรรมสีเขียว โดยเมื่อปี 2556 คณะรัฐมนตรีจึงได้อนุมัติหลักการให้จัดตั้งนิคมอุตสาหกรรมสีเขียวที่ อ.ท่าพระ จ.ขอนแก่น

นายบุญช่วย โสสีทา ตัวแทนเครือข่ายองค์กรชุมชนพื้นที่ลุ่มน้ำพองกล่าวว่า หลังจากมีโรงงานอุตสาหกรรมเกิดขึ้นที่อ.น้ำพอง จ.ขอนแก่น เช่น โรงงานกระดาษ โรงงานสุรา โรงงานน้ำตาล ทำให้แม่น้ำพองไม่มีความอุดมสมบูรณ์เหมือนในอดีต ตนกับองค์กรชุมชนพื้นที่ลุ่มน้ำพองจึงได้ผลักดันให้เกิดการอนุรักษ์พื้นที่ชุ่มน้ำในลุ่มน้ำพองโดยจัดให้เป็นพื้นที่สีเขียวเพื่อทำการเกษตรไม่ใช่พื้นที่ตั้งโรงงานอุตสาหกรรม เนื่องจากพวกตนได้รับผลกระทบจากการมีโรงงานอุตสาหกรรมในพื้นที่

“แต่ก่อนชุมชนสามารถใช้น้ำในลำน้ำพองเพื่อทำการเกษตรได้ แต่ปัจจุบันรัฐบาลประกาศห้ามประชาชนทำนาปรังแต่โรงงานอุตสาหกรรมไม่เคยถูกห้ามให้ใช้น้ำ สิ่งนี้ทำให้เกิดความเหลื่อมล้ำระหว่างคนในพื้นที่กับโรงงานอุตสาหกรรม”นายบุญช่วยกล่าว

ส่วนหลักการที่บอกว่าชุมชนอยู่ร่วมกันกับอุตสาหกรรมได้นั้น นายบุญช่วยบอกว่า เป็นไปได้ยากเพราะเพียงแค่กฎระเบียบต่างๆ เช่น การขออนุญาตการตั้งโรงงาน การทำเวทีประชาคมผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย (เวทีประชาคมคือเวทีรับฟังความคิดเห็นของคนในพื้นที่ – ผู้เขียน) ก่อนจะตั้งโรงงาน แต่โรงงานในพื้นที่ลำน้ำพองไม่เคยปฏิบัติตาม

นายสมนึก จงมีวศิน นักวิชาการด้านสิ่งแวดล้อมและสุขภาวะภาคตะวันออกกล่าวว่า นิคมอุตสาหกรรมตะวันออกทำลายวิถีชีวิตชุมชนและสิ่งแวดล้อมมากว่า 50 ปี โดยนับตั้งแต่มีแผนพัฒนาเศรษฐกิจแห่งชาติ ฉบับที่ 1 เมื่อปี 2504 ทำให้อุตสาหกรรมหนักเข้ามาในพื้นที่ เช่น การตั้งโรงกลั่นน้ำมันไทยออยล์ (Thaioil) ที่จ.ชลบุรี นับจากนั้นประชาชนในเขตอุตสาหกรรมภาคตะวันออกต้องปรับตัวเพื่ออยู่ร่วมกับโรงงานอุตสาหกรรม แต่มีคำถามว่าทำไมประชาชนต้องปรับตัวอยู่ฝ่ายเดียวโรงงานอุตสาหกรรมไม่ต้องปรับตัว

นายสมนึก กล่าวว่า เมื่อปี 2557 ตนกับคนในชุมชนอ่าวอุดม อ.ศรีราชา จ.ชลบุรี ได้ไปร้องเรียนต่อคณะอนุกรรมาธิการสิ่งแวดล้อมและภัยธรรมชาติ วุฒิสภาเพื่อให้แก้ไขปัญหาโรงงานอุตสาหกรรมและท่าเรือน้ำที่สร้างมลภาวะทางทะเลแต่แล้วเรื่องก็เงียบหายไป ปัญหาก็ไม่ถูกแก้ไข ตนจึงชวนคนในชุมชนอ่าวอุดมมาร่วมกันออกแบบการพัฒนาชุมชน ในเรื่องการอนุรักษ์ของเก่า การทำศาลาริมน้ำ สร้างสวนสาธารณะ เป็นต้น จึงเป็นที่มาของการชวนให้โรงงานอุตสาหกรรมที่เป็นปรปักษ์กันมาตลอด มาเป็นพันธมิตรเพื่อบริหารจัดการเรื่องสิ่งแวดล้อม แล้วกำหนดข้อตกลงชุมชนกับอุตสาหกรรมในการอยู่ร่วมกันอย่างยั่งยืน

นายสมนึกกล่าวอีกว่า การสร้างข้อตกลงชุมชนเพื่ออยู่ร่วมกันกับโรงงานอุตสาหกรรมอย่างยั่งยืนนั้นจัดทำผ่านโครงการถอดบทเรียนชุมชนบ้านอ่าวอุดม จนสามารถกำหนดเป็นธรรมนูญชุมชนบ้านอ่าวอุดม หรือ MOU อ่าวอุดม ซึ่งเน้นการบริหารจัดการมรดกในชุมชน แผนการอนุรักษ์ การฟื้นฟู และ การจัดการมลพิษร่วมกัน

“ต้องทำอย่างนั้น ถ้าไม่รีบทำรีบเปลี่ยน สุดท้ายชุมชนจะถูกเปลี่ยนจิตวิญญาณชุมชนจะหาย วัฒนธรรมความเชื่อจะหาย สิ่งที่เกิดขึ้นทั้งหมดในชุมชนจะหาย  สุดท้ายอุตสาหกรรมจะได้พื้นที่ไปหมดเลย” นายสมนึกกล่าว

นายสุรจิต สถาพรวลัยรัตน์ ผู้จัดการสมาคมเพื่อนชุมชน จ.ระยอง กล่าวว่า สมาคมเพื่อชุมชน จ.ระยอง ก่อตั้งขึ้นเมื่อปี 2553 จากการรวมกันของบริษัทอุตสาหกรรม 5 แห่งในพื้นที่ ประกอบด้วย บริษัท ปตท จำกัด (มหาชน) บริษัท ปูนซิเมนต์ไทย จำกัด (มหาชน) บริษัท ดาวเคมิคอลประเทศไทย จำกัด บริษัท โกลว์ พลังงาน จำกัด (มหาชน) และบริษัท บีแอลซีพี เพาเวอร์ จํากัด เพื่อร่วมกันสร้างต้นแบบเมืองอุตสาหกรรมเชิงนิเวศ (ECO Industrial Town) โดยมุ่งหวังให้อุตสาหกรรมและชุมชนอยู่ร่วมกันอย่างยั่งยืน

ผู้จัดการสมาคมเพื่อนชุมชน จ.ระยอง บอกว่า ภารกิจสร้างเมืองอุตสาหกรรมเชิงนิเวศจะแบ่งเป็น 3 ส่วน ดังนี้ ยกระดับโรงงานอุตสาหกรรมในพื้นที่ให้เป็นโรงงานอุตสาหกรรมสีเขียว (Green industry) ยกระดับความเป็นอยู่และคุณภาพชีวิตของชุมชนในพื้นที่ ในส่วนนี้ก็จะแบ่งเป็นมิติการศึกษา สุขภาพ เศรษฐกิจและสังคม และสร้างกลไกการสื่อสารเพื่อเสริมสร้างความเข้าใจระหว่างโรงงานอุตสาหกรรมกับชุมชน

นายสุรจิตกล่าวอีกว่า สมาคมได้ร่วมมือกับหน่วยงานภาครัฐ ภาคประชาชน และสื่อมวลชน เพื่อช่วยกันประเมินโรงงานอุตสาหกรรมในพื้นที่เพื่อผลักดันให้เป็นโรงงานอุตสาหกรรมเชิงนิเวศ ถ้าหากโรงงานไหนไม่ผ่านเกณฑ์การประเมิน สมาคมจะมีบทบาทเข้าไปช่วยเหลือในด้านปัญหาต่างๆ ที่โรงงานติดขัด เช่น เรื่องเทคโนโลยี และความรู้ความเข้าใจต่างๆ เป็นต้น

 

• Facebook
• Twitter
• Line