ชีวิตพลัดถิ่น – แรงงานอีสานในสิงคโปร์ยุคสร้างชาติ

เล่าเรื่องด้วยภาพ โดย ศรีคูณ เจียงกระโทก และ ซีโมน พีซ (Simon A. Peth) แปลจากภาษาอังกฤษ “Work Men on the Move”

ปัจจุบันมีผู้อพยพทั่วโลกทั้งหมดรวมกัน 257.7 ล้านคน ส่วนใหญ่ในจำนวนนี้เป็นผู้อพยพใช้แรงงาน มีเรื่องราวมากมายเบื้องหลังการย้ายถิ่นฐานเหล่านี้ที่ไม่ได้รับการเล่าขาน ต่อไปนี้คือเรื่องของผู้ใช้แรงงานชาวไทยที่จากถิ่นฐานไปทำงานยังประเทศสิงคโปร์ โดยทำงานเป็นคนงานก่อสร้างในไซต์งานหรือในท่าเรือขนส่งสินค้ามากมายนับไม่ถ้วน เป็นฟันเฟืองที่ทำให้การค้าระหว่างประเทศดำเนินไป

นิทรรศการนี้วิวัฒมาจากงานวิจัยระดับปริญญาเอกของ ซีโมน พีซ มหาวิทยาลัยบอนน์ ซึ่งศึกษาเรื่องการย้ายถิ่นฐานแรงงานข้ามชาติในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

ซีโมนศึกษาวิจัยโดยติตตามเส้นทางการย้ายถิ่นฐานในรูปแบบต่างๆ จากเมืองไทยไปยังประเทศปลายทางหลายแห่ง เช่น ประเทศสิงคโปร์ เป็นต้น

นี่คือเรื่องราวของผู้ใช้แรงงานชาวไทยที่ทิ้งหมู่บ้านออกไปขายแรงงานในสิงคโปร์

“ในช่วงทศวรรษ 1990 สิงคโปร์เป็นประเทศจุดหมายปลายทางของแรงงานโพ้นทะเลจากประเทศไทย และผมเองก็อยากเรียนรู้เกี่ยวกับเรื่องนี้มากขึ้น”

ระหว่างการเดินทางเก็บข้อมูล ซีโมนพบปะผู้คนมากมายหลากหลาย เช่น แรงงานอพยพ ครอบครัวของพวกเขา เจ้าของกิจการ เอกอัครราชทูตและผู้ลักลอบขนแรงงานเข้ามาจากต่างประเทศ สิ่งที่ทำให้ซีโมนประทับใจคือ การได้พบกับแรงงานอพยพ ผู้ที่ได้สละเวลาว่างอันมีค่าและมีอยู่น้อยนิดเพื่อมาพูดคุยกับเขา

ในช่วงระยะแปดเดือนแห่งการเก็บข้อมูลสัมภาษณ์ ซีโมนรับรู้ถึงเรื่องราวหลากหลายมากมายตั้งแต่สภาพการทำงาน การบาดเจ็บจากการทำงาน แม้กระทั่งการทรมาน และความคิดถึงบ้าน ไปจนถึงความสุข ความรัก และความภาคภูมิใจ

บุคคลผู้หนึ่งที่ซีโมนได้พบคือ “ศรีคูณ” อดีตแรงงานอพยพที่เดินทางกลับมายังหมู่บ้านของเขาในภาคอีสานของประเทศไทยแล้ว

“ผมพบกับคุณศรีคูณที่หน้าบ้านของเขา หลังผมบอกเขาไปว่า ผมอยากเรียนรู้เรื่องแรงงานอพยพชาวไทย เขาก็เดินเข้าไปในบ้าน แล้วหยิบเอากล่องใส่อัลบั้มรูปถ่ายออกมา เขาเปิดอัลบั้มรูปให้ผมดู แล้วก็เริ่มพูดถึงช่วงเวลาที่เขาอยู่ที่สิงคโปร์ และตอนนั้นเอง ผมรู้ทันทีว่า ผมจะต้องทำอะไรสักอย่างเกี่ยวกับรูปภาพเหล่านี้ เพราะรูปภาพเหล่านี้ไม่เหมือนใคร แล้วก็ไม่มีใครเคยได้พบเห็นมาก่อนเกี่ยวกับช่วงชีวิตที่สาหัสแต่ก็เต็มเปี่ยมไปด้วยมีความสุขใจของแรงงานในต่างประเทศ”

ภาพชุดเล่าเรื่องต่อไปนี้จะช่วยให้คุณเข้าใจได้อย่างลึกซึ้งถึงความหมายของการเป็นแรงงานที่อพยพไปทำงานในต่างประเทศนั้นคืออะไร

ศรีคูณเกิดในหมู่บ้านเล็กๆ แห่งหนึ่งในจังหวัดบุรีรัมย์ หลังจากแต่งงาน เขาได้จากบ้านเกิดเป็นครั้งแรกเพื่อไปทำงานเป็นแรงงานก่อสร้างที่กรุงเทพฯ โดยเขาอยู่ที่เมืองหลวงแห่งนี้ราวแปดปีจนกระทั่งได้รับตำแหน่งเป็นหัวหน้าคนงาน ต่อมาปี 1994 บริษัทส่งเขาไปทำงานที่ประเทศสิงคโปร์ ซึ่งบริษัทกำลังก่อสร้างโรงแรมริทซ์ คาร์ลตันอันโด่งดังอยู่ทีนั่น ศรีคูณอยู่ที่สิงคโปร์ 3 ปี ทำหน้าที่คุมคนงานในแผนกหล่อคอนกรีต 15 คน

เขาใช้กล้องตัวใหม่ที่เพิ่งซื้อ บันทึกเรื่องราวช่วงชีวิตที่อยู่ที่สิงคโปร์ เวลาผ่านไปสามปีศรีคูณถ่ายบันทึกภาพไว้มากกว่า 900 ภาพ ซึ่งรูปภาพเหล่านี้ล้วนเผยให้เห็นถึงชีวิตของแรงงานพลัดถิ่นในต่างแดน ไม่ว่าจะเป็นภาพของการทำงานอย่างหนักหน่วงไปจนถึงภาพของการดื่มด่ำสังสรรค์ในยามค่ำคืน ซึ่งคงช่วยให้พวกเขาบรรเทาความห่างไกลจากครอบครัวและการคิดถึงบ้านได้บ้าง

“ผมถ่ายรูปพวกนี้ เพราะผมอยากให้คนอื่นเห็นว่าการทำงานในเมืองนอกเป็นอย่างไร มันลำบากมากนะ” ศรีคูณ เจียงกระโทก

ขอบฟ้าสิงคโปร์ 1994

ยามจากชนบทมา แรงงานย้ายถิ่นที่มาจากต่างประเทศมักประทับใจกับตึกสูงระฟ้าของสิงคโปร์

17 ปีต่อมา ภูมิทัศน์ขอบฟ้าของสิงคโปร์เปลี่ยนแปลงจากหน้ามือเป็นหลังมือ ด้วยสองมือของแรงงานย้ายถิ่นนับล้านคนที่เดินทางมาจากหลายประเทศทั่วโลกนั่นเอง (รูปโดย W. Zhang, under CC BY 2.0)

• Facebook
• Twitter
• Line