ผู้เขียนบทความนี้นั่งฟังคลับเฮาส์หัวข้อ “ทำไมต้องรื้อประวัติศาสตร์ผีบุญอีสาน” ทางคลับเฮาส์ ที่ The Isaan Record ร่วมจัดที่ห้องกลุ่มพลังคลับแล้วก็ทำให้ต้องตั้งคำถามผ่านเพจบุ๊กส่วนตัว Nattha L. Rattanakosindr ว่า ทำไมการพยายามกดให้ประชาชนลืมกำพืดตัวเองถึงเป็นสิ่งที่พวกเขาหมกมุ่นนัก?
อลิสลิณณ์ เรื่อง
คืนวันที่ 14 กรกฏาคม 2564 ที่ผ่านมา The Isaan Record จัดเสวนาทางคลับเฮาส์หัวข้อ “ทำไมต้องรื้อประวัติศาสตร์ผีบุญอีสาน” ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของการเปิดระดมทุนผ่านเว็บ GoFundMe เพื่อนำทุนมาทำข้อมูลประวัติศาสตร์ขบวนการผู้มีบุญทั่วอีสานและทำบุญใหญ่ที่บ้านสะพือ จ.อุบลราชธานี เพื่อรำลึกถึงผู้เสียชีวิตจากเหตุปราบปรามครั้งใหญ่เมื่อปี 2444-2445 จากฝ่ายผู้มีอำนาจทำให้มีผู้เสียชีวิตถึง 400 คน
ซึ่งมีความเกี่ยวเนื่องกับประวัติศาสตร์อีสานเมื่อ 120 ปีที่ผ่านมา (ซึ่งดิฉันไม่ชอบการถูกว่า อีสานเท่าไหร่ เพราะมันโดนกำหนดโดยคนบางกอก)
ในขณะที่ฟังไปก็ตระหนักได้ว่า โอ้ ! ชีวิตฉันโดนกดทับมาแต่ก่อนจะออกจากท้องแม่อีกหรือ และมันยังคงกดทับจนเราเจ็บปวดเรื่อยๆ มาจนถึงปัจจุบัน
ในฐานะที่มี hometown อยู่ที่จังหวัดในอีสานใต้ ฉันค่อนข้างมั่นใจมากว่า ผู้คนทั่วไปในจังหวัด เพื่อนๆ ของฉัน รวมไปถึงคนอื่นๆ นอกจังหวัดยังไม่ตระหนักรู้ในสิ่งนี้เท่าไหร่
ฉันเพิ่งรู้ว่า เรามีอักษรเป็นของตัวเอง (อักษรธรรม—หมายถึงในกลุ่มเมืองลุ่มน้ำโขง ชี มูล) เพิ่งรู้ว่า อุบลฯ มีกษัตริย์เป็นเจ้าเมืองอยู่แล้ว (อุ-บล-ราช-ชะ-ธา-นี, อุบล=ดอกบัว, ราช = royal ธานี = city)
ที่จริงแล้วศรีสะเกษเองก็มีเจ้าเมือง (เมืองขุขันธ์) เขาดองกับคนฝั่งพระเจ้าชัยวรมัน (อาณาจักรเขมร) และเพิ่งตระหนักได้ว่า หรือเราต้องเรียกตัวเองว่า ลูกพระเจ้าชัยวรมันที่เจ็ด ไม่ใช่ลูกพระเจ้าตาก
และตอนนี้ก็ยังสงสัยมาตลอดว่า จะสืบหาประวัติบรรพบุรุษตัวเองยังไง
ทำไมการรับรู้สิ่งเหล่านี้ในภาคของคนปกติ ไม่ใส่ภาคของงานวิชาการถึงตามหาได้ยากเหลือเกิน
ทำไมการจะรับรู้ประวัติศาสตร์ท้องถิ่นของบ้านตัวเองต้องไปอ่านตามพิพิธภัณฑ์ หรืองานประจำปี
ป๊าเราเป็นขแมร์สะเร็น อาม่าเป็นจีนที่ข้ามมาจากขแมร์ อากงเป็นจีนที่เข้ามาทางบางกอก (ไม่ทราบรายละเอียด) และแม่ก็เคยเล่าว่าตาเป็นมอญ การถ่ายทอดวัฒนธรรมจากรุ่นสู่รุ่นถูกตัดขาดไป ฉันพูดขแมร์ไม่ได้ เว่าลาวบ่ถนั้ด เว่าไทยบ่ค่อยถืก มอญกับจีนนี่ลืมไปได้เลย หว่อทิงปู้ต่ง 我听不懂！
น่าเสียดายนักที่หลายๆ คนรุ่นหลังไม่ค่อยรู้จักกันตรึม ไม่รู้จักพิณ แคน ไม่รู้จักฟ้อนไห ไม่รู้จักชุดชนเผ่าส่วย หรือชาติพันธุ์กูย พวกเขาต่างสวมใส่ชุดผ้าไหมย้อมสีจากลูกมะเกลือ สีดำผสมแดง สวยงามตระการตา แต่ทุกอย่างถูกลบหายไปแล้วด้วยรัฐไทยที่คุณพรี่อยากจะได้อำนาจเหลือเกิน
ทำไมการพยายามกดให้ประชาชนลืมกำพืดตัวเองถึงเป็นสิ่งที่พวกเขาหมกมุ่นนัก
ฉันถูกสะกดจิตให้ดูแคลนตัวเอง พยายามทำตัวเองให้เป็นที่ยอมรับจากคนในกระแสหลัก แม้จะไม่ได้รู้สึกเช่นนั้นแล้ว แต่ยังคงคาดหวังว่า ในอนาคตคนจะยอมรับในความแตกต่างของชาติพันธุ์มากขึ้น
ตอนนี้โกรธจริงๆโกรธมาหลายปีแล้ว ฉันถูกบี้จนเละ และไม่เคยถูกมองเป็นมนุษย์คนหนึ่งเลยสำหรับรัฐไทย
กระทรวงวัฒนธรรมรู้หรือยังว่า มีวัฒนธรรมอีสานอยู่ตรงนี้ ทำไมกูต้องเรียนรำเพลงลาวดวงเดือนเอ่ย?
กระทรวงศึกษารู้ไหมว่า มีประวัติศาสตร์ท้องถิ่นอยู่ ที่ไม่ใช่ประวัติศาสตร์จากส่วนกลางของกรุงเทพฯ อย่างเดียว technically our king is not from ราชวงค์จักรี แต่อาจจะเป็นเจ้าเมืองขุขันธ์ (?)
เอ๊ะ ! หรือพระเจ้าตากก็เป็น our king เหมือนกันเพราะรากฉันอีกฝั่งก็มาจากแถวนั้น ไอ้คนเลือดผสม!
และอยากย้ำอีกรอบว่า คนศรีสะเกษพูดได้ 5 ภาษา อาทิ ภาษาส่วย ลาว เขมร เยอ ไทย แต่คนทั่วไปนอกจังหวัดอาจจะไม่รู้ เพราะวัฒนธรรมมันโดนกลืนกินไปหมดแล้ว
“มันคือจั่งเฮาเป็นคนอื่นในแผ่นดินเจ่าของ เฮาถืกตัดขาดจากควมเจริญ” คำพูดจากผู้ร่วมตอบคำถามใน clubhouse
คั่นเจ่าว่าการเมืองบ่แม่นเรื่องปากท้อง บ่แม่นเรื่องในซีวิตประจำวัน เจ้ากะลองคึดใหม่เบิ่ง (my opinion)
อ่านข้อมูลเพิ่มเติมในซีรีส์ชุดผีบุญในอีสาน
หมายเหตุ: ความคิดเห็นหรือมุมมองต่างๆ ที่ปรากฎบนเว็บไซต์เดอะอีสานเรคคอร์ด เป็นข้อคิดเห็นของผู้เขียน ซึ่งไม่ได้เป็นมุมมองหรือความคิดเห็นของกองบรรณาธิการเดอะอีสานเรคคอร์ด
ร่วมระดมทุนเพื่อทำข้อมูลและทำบุญใหญ่เพื่อผีบุญได้ที่เว็บไซต์ GoFundMe
“สู้เขาบ้านเฮามันแล้ง” ประโยคปลุกใจให้สู้ถูกแผดเสียงออกมาผ่านดนตรีร็อกในเพลง ‘Son of E-san’ ซึ่งเป็นเพลงแรกจากวง ‘FOURTY•MATRIX’ วงร็อก-เมทัลหน้าใหม่จาก จ.อุดรธานี ความพิเศษของเพลงนี้ไม่ใช่แค่เสียงคำรามอันดุดัน หรือเสียงสับกระเดื่องและกีตาร์อันดุเดือด แต่ยังใช้ทำนองของ ‘ลำตังหวาย’ มาผสมเป็นเอกลักษณ์ใหม่อีกด้วย
การแข่งขันวงโปงลางกรมพละ เป็นอีกปรากฎการณ์ที่แพร่หลายในโลกออนไลน์ไม่ว่าจะเป็นแพลตฟอร์ม Tik Tok Facebook Twitter รวมไปถึง Instagram กระทั่งกลายเป็นอีกหนึ่งวาระที่แฟนคลับ ผู้ติดตาม นักวิชาการด้านวัฒนธรรม หรือผู้ที่อยู่ในแวดวงของศิลปวัฒนธรรมอีสาน ต่างเฝ้ารอคอยข่าวคราวของการประกวดวงโปงลางกรมพละในแต่ละปี วงโปงลางสินไซ มหาวิทยาลัยขอนแก่น เป็นหนึ่งในผู้เข้าร่วมประกวด หลังจากนั้นพวกเขากลายเป็นวงโปงลางที่ชนะเลิศ 3 ปีซ้อนในการแข่งขันของเวทีนี้
คำให้สัมภาษณ์ที่น่าสนใจกับเรื่องราวหลังเวที ที่ไม่เป็นอย่างที่ใครเห็นจากหน้าม่านการแสดง ความสนุกสนาน ความเชี่ยวชาญทางศิลปวิทยาการลำของเธอ ได้ถูกกลบและลบคำครหาด้านหน้าเวที ว่าสรุปแล้ว “อันนี้แม่นหมอลำฝ่ายหญิงอีหลีบ่”
ครั้งหนึ่งพระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงตรัสบัญญัติไว้ในพระสุตตันตะปิฏก อรรถาธิบายว่า “เมื่อถึงกาลวัสสาให้พระภิกษุปวารณาอยู่จำพรรษา 3 เดือน ในที่อันสมควร เพื่อศึกษาพระธรรมคำสอนและปฏิบัติศาสนกิจของพระศาสนาให้เข้าใจอย่างถ่องแท้ก่อนจะจาริกไปเผยแผ่หลักธรรมของพระพุทธศาสนาต่อไป”
