กรรตษณะ ประทุมมาตย์
ส่วนหนึ่งของคณะทำงานพัฒนาและขับเคลื่อนธรรมนูญตำบลหนองหมี ประกอบด้วย นายอุดมชัย ประเสริฐชัยโชคดี นักจัดการงานทั่วไป ชำนาญการ อบต.หนองหมี (คนที่ 3 จากซ้าย เสื้อสีเหลือง) นายอำนาจ สลับศรี ผอ.รพ.สต.หนองหมี (คนที่ 4 จากซ้าย เสื้อสีเหลือง) และนายประดิษฐ์ ซอกลม รองนายก อบต.กุดชุม (คนที่ 5 จากซ้ายเสื้อสีน้ำเงิน)
ยโสธร – ผอ.รพ.สต.หนองหมีผลักดันประเด็นห้ามใช้สารเคมีทางการเกษตรลงในร่างธรรมนูญตำบลหนองหมี เนื่องจากสารเคมีกระทบสุขภาพประชาชน โดยมีสถิติผู้ป่วยมาทำแผลเพิ่มขึ้น พร้อมเตรียมทำประชาคม 12 หมู่บ้านต้นปีหน้าเพื่อรับรองธรรมนูญตำบล
เมื่อวันที่ 22 กันยายน 2561 ที่โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลหนองหมี (รพ.สต.หนองหมี) อำเภอกุดชุม จังหวัดยโสธร นายอำนาจ สลับศรี ผู้อำนวยการ รพ.สต.หนองหมี กล่าวถึงการจัดทำธรรมนูญตำบลว่า เมื่อต้นเดือนมกราคมที่ผ่านมา นายถวาย สุขบัติ กำนันตำบลหนองหมี ต้องการผลักดันให้ตำบลหนองหมี อำเภอกุดชุม มีธรรมนูญตำบล เนื่องจากเห็นตัวอย่างความสำเร็จของธรรมนูญตำบลโนนเปลือย อำเภอกุดชุม ในการทำให้งานศพปลอดเหล้า จึงได้นำแนวคิดเรื่องธรรมนูญตำบลมาพูดคุยกับ นายจตุรงค์ ชื่นตา นายกองค์การบริหารส่วนตำบลหนองหมี (นายกอบต.หนองหมี) และตน
ประเด็นพูดคุยในช่วงเริ่มต้น ผอ.รพ.สต.หนองหมี กล่าวว่า มีแค่เรื่องงานศพปลอดเหล้าเพื่อให้สอดรับกับงบประมาณของตำบลที่ผลักดันโครงการตำบลปลอดเหล้า มาตั้งแต่ปลายปี 2559 แต่โครงการดังกล่าวก็ยังไม่เห็นผลที่เป็นรูปธรรมในตำบลหนองหมี เนื่องจากมีเพียงบ้านหนองแคน หมู่บ้านเดียวเท่านั้นที่สามารถทำโครงการงานศพปลอดเหล้าได้สำเร็จ
บรรจุประเด็นสารเคมีในร่างธรรมนูญตำบล
ผอ.รพ.สต.หนองหมีกล่าวด้วยว่า ต่อมามีการขยายประเด็นอื่นเข้าไปบรรจุในร่างธรรมนูญตำบลด้วย รพ.สต.หนองหมีมีตระหนักว่า สารเคมีเข้ามามีบทบาทกับชีวิตคนเพิ่มมากขึ้น และเล็งเห็นว่าต้นตอของปัญหาสุขภาพเกี่ยวข้องกับการใช้สารเคมี จึงได้เสนอให้บรรจุประเด็นสารเคมีเข้าไปในร่างธรรมนูญตำบล
นายอำนาจกล่าวว่า ประกอบกับบางหมู่บ้านมีการทำกติกาหมู่บ้านอยู่แล้ว เช่น ข้อห้ามใช้สารเคมีทางการเกษตร เช่น บ้านดอนโบม หมู่ 10 ตำบลหนองหมี หากฉีดยาฆ่าหญ้าหรือยาฆ่าแมลง จะมีบทลงโทษด้วยการปรับไหม 30,000 บาท ตนจึงผลักดันข้อห้ามใช้สารเคมีทางการเกษตรเข้าสู่ร่างธรรมนูญตำบลหนองหมี เพื่อควบคุมการสารเคมีให้ลดน้อยลงหรือไม่ใช้เลย ในช่วงเดือนมิถุนายน ปี 2561 ทางสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) และสำนักงานสาธารณะสุขจังหวัดยโสธร (สสจ.) ได้ประสานกับตนเพื่อเข้ามาสนับสนุน โดยมีบทบาทเป็นที่ปรึกษาคอยให้คำแนะนำเกี่ยวกับการจัดทำธรรมนูญตำบล
นายอำนาจ สลับศรี ผอ.รพ.สต.หนองหมี ผู้มีบทบาทเป็นหนึ่งในสามกำลังหลักผลักดันให้มีการจัดทำธรรมนูญตำบลหนองหมี
จำนวนผู้ป่วยที่มาทำแผลที่รพ.สต.หนองหมีเป็นประจักษ์พยานถึงผลกระทบจากการใช้สารเคมีทางการเกษตร ผอ.รพ.สต.หนองหมีเปิดเผยว่า ในระยะเวลา 4-5 ปีที่ผ่านมา สถิติผู้เข้ารับการรักษาพยาบาลประเภทบาดแผลเพิ่มขึ้นผิดปกติอย่างมีนัยยะสำคัญ ปี 2557 มีผู้ป่วยจำนวน 457 ราย ปี 2558 มีจำนวน 783 ราย ปี 2559 มีจำนวน 981 ราย ปี 2560 มีจำนวน 1,064 ราย และ ปี 2561 ระหว่างวันที่ 1 ม.ค. – 20 ก.ย. มีจำนวน 868 ราย
ส่วนสาเหตุของความผิดปกติดัง นายอำนาจสันนิษฐานว่าอาจเป็นผลมาจากชาวบ้านได้รับสารเคมีทางการเกษตรประเภทยาฆ่าหญ้าและยาฆ่าแมลง จนนำมาสู่การเจ็บป่วยถึงขั้นเป็นแผลเรื้องรัง โดยกรณีที่หนักสุดคือมีชาวบ้านรายหนึ่งต้องสูญเสียนิ้วมือหนึ่งนิ้ว
กำลังสามส่วนเพื่อขับเคลื่อนธรรมนูญตำบล
ผอ.รพ.สต.หนองหมี กล่าวถึงกำลังสำคัญในการขับธรรมนูญตำบลว่า มาจาก 3 ส่วน คือ นายกอบต.หนองหมี มีบทบาทในการวางแผนงบประมาณตำบลให้สอดคล้องกับธรรมนูญตำบลกำนันตำบลหนองหมี มีบทบาทดูแลเรื่องข้อบังคับภายในตำบล และผอ.รพ.สต.หนองหมี มีบทบาทในการส่งเสริมและป้องกันปัญหาสุขภาพควบคู่กันไป
นายอำนาจกล่าวด้วยว่า เมื่อเดือนสิงหาคม ปี 2561 นายกอบต.หนองหมี กำนันตำบลหนองหมี และตน ได้จัดประชุมร่วมกับผู้ใหญ่บ้านทั้ง 12 หมู่บ้าน เพื่อเสนอเรื่องการจัดทำธรรมนูญตำบลแล้วนำมาบังคับใช้ร่วมกัน พร้อมหาข้อตกลงว่าแต่ละหมู่บ้านจะเห็นด้วยหรือไม่ ซึ่งในขั้นตอนนี้ผู้ใหญ่บ้านของแต่ละหมู่บ้านให้การยอมรับ
ฟังความเห็นหมู่บ้านเพื่อทำธรรมนูญตำบล
ทีมงานถือเป็นส่วนสำคัญในการจัดทำธรรมนูญตำบล นายอุดมชัย ประเสริฐชัยโชคดี นักจัดการงานทั่วไป ชำนาญการ อบต.หนองหมี หนึ่งในคณะทำงานพัฒนาและขับเคลื่อนธรรมนูญตำบลหนองหมี กล่าวถึงการจัดทำร่างธรรมนูญตำบลหนองหมีว่า นายจารุวัตร ภูแก้ว นายอำเภอกุดชุม ได้มีคำสั่งแต่งตั้งคณะทำงานพัฒนาและขับเคลื่อนธรรมนูญตำบลหนองหมี เมื่อวันที่ 21 กรกฎาคม ปี 2561 โดยมีนายก อบต.หนองหมี เป็นประธาน และมีกรรมการจากหลายภาคส่วน อาทิ รองนายก อบต.หนองหมี รองนายก อบต.กุดชุม กำนันตำบลหนองหมี ผู้ใหญ่บ้านตำบลหนองหมีทั้ง 12 หมู่บ้าน สมาชิกสภา อบต.หนองหมีทุกหมู่บ้าน ผอ.รพ.สต. ผู้อำนวยการโรงเรียนทุกโรงเรียนในตำบลหนองหมี ฯลฯ เพื่อมาทำงานร่วมกันในการจัดทำร่างธรรมนูญตำบล และพิจารณายกร่างธรรมนูญตำบล โดยมีสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดยโสธร และสสส. เป็นที่ปรึกษาคอยสนับสนุนและให้คำแนะนำ
นายอุดมชัยระบุอีกว่า การมีส่วนร่วมของผู้ใหญ่บ้านเป็นสิ่งสำคัญเพราะผู้ใหญ่บ้านแต่ละคนจะมีความรู้เกี่ยวกับปัญหาในหมู่บ้านของตัวเอง และแต่ละหมู่บ้านก็มีกติกาเดิมของหมู่บ้านอยู่แล้วซึ่งมีความแตกต่างกัน เช่น อัตราค่าปรับไหมหากมีการฝ่าฝืนกติกามีไม่เท่ากัน ฉะนั้นจึงต้องรวบรวมกติกาของแต่ละหมู่บ้านเพื่อให้คณะทำงานฯ ช่วยกันพิจารณา เพื่อนำมายกร่างเป็นธรรมนูญตำบล และทำประชาคมเพื่อให้เป็นมาตรฐานเดียวกันทั้งตำบล
นายอุดมชัย ประเสริฐชัยโชคดี นักจัดการงานทั่วไป ชำนาญการ อบต.หนองหมี เป็นหนึ่งในคณะทำงานพัฒนาและขับเคลื่อนธรรมนูญตำบลหนองหมี ผู้มีส่วนผลักดันธรรมนูญตำบลหนองหมี
นักจัดการงานทั่วไปผู้นี้ระบุว่า การรวบรวมกติกาแบ่งออกเป็น 4 ด้าน คือ สังคม สิ่งแวดล้อม อบายมุข และสารเคมี ด้านสิ่งแวดล้อม อาทิ ห้ามลักลอบล่าสัตว์ เช่น กระรอก กระแต ทั้งในที่สาธารณะและที่นาของคนอื่น และด้านสารเคมี อาทิ ห้ามฉีดยาฆ่าหญ้าและสารเคมีในพื้นที่ตำบลหนองหมี
รอทำประชาคมร่างธรรมนูญตำบลต้นปีหน้า
นายอุดมชัยกล่าวอีกว่า เมื่อวันที่ 14 กันยายนที่ผ่านมา คณะทำงานพัฒนาและขับเคลื่อนธรรมนูญตำบลหนองหมีประชุมเพื่อยกร่างข้อเสนอที่จะบรรจุในธรรมนูญตำบลเสร็จแล้ว ขั้นตอนต่อไปคือการอธิบายความข้อเสนอแต่ละข้อ แล้วจะจัดพิมพ์ในต้นปีหน้า จากนั้นจะทำประชาคมเพื่อรับฟังความคิดเห็นจากประชาชนในพื้นที่โดยกำหนดจัดขึ้นระหว่างเดือนกุมภาพันธ์ถึงเดือนมีนาคมปี 2562 ซึ่งเป็นช่วงหลังจากเสร็จสิ้นฤดูกาลเก็บเกี่ยว เมื่อทำประชาคมเสร็จก็จะปรับปรุงร่างธรรมนูญตำบลตามข้อเสนอของประชาชน แล้วจะเสนอร่างธรรมนูญตำบลต่อนายจารุวัตร ภูแก้ว นายอำเภอกุดชม เพื่อให้ลงนามรับรองร่างธรรมนูญตำบล ทั้งนี้คาดว่าจะประกาศใช้ธรรมนูญตำบลได้ในเดือนเมษายนปีหน้า
นายอุดมชัยกล่าวถึงความคาดหวังในการจัดทำธรรมนูญตำบลว่า ต้องการให้ประชาชนมีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น ทำให้พื้นดินชุมชนหนองหมีปลอดภัยจากสารเคมีหนึ่งร้อยเปอร์เซ็นต์ เพราะว่าสารเคมีส่งผลจะกระทบถึงลูกหลาน
“สารเคมีไม่ได้อยู่แค่ 1 ปี หรือ 2 ปี แต่ตกค้างไปถึง 10 ปี หรือ 50 ปี” นายอุดมชัยกล่าว
นายสมพงษ์ พันธ์เพชร ผู้ทำเกษตรอินทรีย์เต็มรูปแบบมานานกว่า 6 ปี กับกล้วยน้ำหว้าซึ่งเป็นผลผลิตจากการทำเกษตรอินทรีย์
เกษตรอยากให้มีธรรมนูญตำบล
นายสมพงษ์ พันธ์เพชร เกษตรกร บ้านคำก้าว หมู่ 4 ตำบลหนองหมี ผู้ทำเกษตรแบบปลอดสารเคมีตั้งแต่ปี 2555 เนื่องด้วยความไม่คุ้มทุนของการใช้สารเคมี สนับสนุนให้มีธรรมนูญตำบลที่มีประเด็นการห้ามใช้สารเคมีทางการเกษตร
นายสมพงษ์กล่าวว่า อยากให้ห้ามใช้สารเคมีเพื่อความปลอดภัยของไทบ้าน (ชาวบ้าน) และคนข้างเคียง เพราะหากไม่มีธรรมนูญตำบลก็อาจจะมีผู้ลักลอบใช้สารเคมี
“หากมีการปรับไหมคนจะได้กลัวไม่กล้าทำ อยากให้มีล้านเปอร์เซ็นต์” นายสมพงษ์กล่าว
จากการลงพื้นที่ของผู้สื่อข่าวพบว่า จุดประสงค์ในการเลิกใช้สารเคมีทางการเกษตร อาจไม่ใช่เป้าหมายเดียวของธรรมนูญตำบล แต่การห้ามใช้สารเคมีคือประเด็นสำคัญที่ผู้นำตำบลหนองหมีในหลายระดับพยายามผลักดันเพื่อการป้องกันและแก้ไขปัญหาโดยเลือกที่จะอาศัยการขับเคลื่อนผ่านธรรมนูญตำบล ส่วนการจัดทำธรรมนูญตำบลจะประสบความสำเร็จหรือไม่ต้องรอผลการทำประชาคมประชาชน 12 หมู่บ้านของตำบลหนองหมีในช่วงต้นปีหน้า
กรรตษณะ ประทุมมาตย์ เป็นผู้เข้าอบรมโครงการอบรมนักข่าวภาคอีสานของเดอะอีสานเรคคอร์ด ประจำปี 2561
