9 ปีหลังการยึดอำนาจ 22 พฤษภาคม 2557 ประเทศไทยสูญเสียอะไรไปบ้างและการเลือกตั้งครั้งล่าสุดได้สะท้อนอะไร อ.ปฐวี โชติอนันต์ วิเคราะห์ปรากฏการณ์ Sky falls หรือฟ้าถล่ม จนเกิด “ส้มสไลด์” เกือบทั้งแผ่นดิน
ตั้งแต่ช่วงเลือกตั้งปี 2562 เป็นต้นมาจนกระทั้งปัจจุบัน กระแส "การกระจายอำนาจ” ได้รับความสนใจและถูกให้ความสำคัญอย่างมากประเด็นหนึ่ง มันถูกเสนอผ่านนโยบายของพรรคการเมืองหลายพรรค ผ่านข้อเรียกร้องของกลุ่มการเมืองภาคประชาชนหลายกลุ่ม ในหลากหลายรูปแบบลักษณะ แต่อาจกล่าวได้ว่า “การยกเลิกราชการส่วนภูมิภาค” “การจัดตั้งจังหวัดจัดการตนเอง” และ “การเลือกตั้งผู้ว่าราชการจังหวัด”
บทความที่แล้วพูดถึงสถานการณ์ก่อนการเลือกตั้งของพรรคเพื่อไทย พรรคก้าวไกล และพรรคชาติพัฒนา หรือพรรคชาติพัฒนากล้าไปแล้ว บทความนี้ ผู้เขียนจะฉายภาพให้ผู้อ่านได้เห็นถึงสถานการณ์ของพรรคไทยสร้างไทย พรรคพลังประชารัฐ พรรครวมไทยสร้างชาติ พรรคประชาธิปัตย์ และพรรคภูมิใจไทย ก่อนที่การเลือกตั้งจะมาถึงในเดือนพฤษภาคม 2566 นี้
อีสานเป็นพื้นที่ที่มีจำนวนสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร (ส.ส.) มากที่สุดในประเทศ การเลือกตั้งใหญ่ พ.ศ. 2562 ภาคอีสานมี ส.ส. เขตมากถึง 116 ที่นั่ง จากทั้งหมด 350 ที่นั่งทั่วประเทศ (ยังไม่รวม ส.ส.ที่มาจากปาร์ตี้ลิสต์ 150 คน)
หัวใจสำคัญของการกระจายอำนาจคือ เพื่อสร้างความเป็นธรรมจากผลของการพัฒนาพื้นที่ให้เพิ่มมากขึ้น นโยบายหรือโครงการพัฒนาต่างๆ จะต้องอยู่บนพื้นฐานของการคิดขึ้นมาจากประชาชนในพื้นที่ ซึ่งเป็นผู้มีส่วนได้ส่วนเสียโดยตรง ภายใต้หลักการ “ให้คนที่อยู่ใกล้ชิดกับปัญหา เป็นผู้รับผิดชอบในการจัดการกับปัญหา”
นิตยสารสารคดี ฉบับที่ 451 ตุลาคม 2565 ในชื่อ ‘ที่ใดมีการกดขี่... กบฏผู้มีบุญ’ สำหรับผู้ที่สนใจในเรื่องของขบวนการผู้มีบุญ รวมไปถึงขบวนการไพร่ หรือที่ต่างก็ถูกตราหน้าจากรัฐส่วนกลางว่า ‘กบฏ’ นั้น ควรค่าแก่การสรรหามาไว้เพื่อศึกษาเพื่อมองกลับไปยังเหตุปัจจัยแห่งการเกิดขบวนการนี้เป็นอย่างยิ่ง
ประวัติศาสตร์ของขบวนการผู้มีบุญและการเข่นฆ่านั้นถูกบอกเล่าในลักษณะปากต่อปาก ทำให้เรื่องราวประวัติศาสตร์ท้องถิ่นที่เกิดขึ้นทีนี้มีความเลือนราง เรื่องราวเป็นลักษณะ “เว่าฮอดวาบอกต่อท่อศอก” และที่สำคัญคือ จากปากคำของชาวบ้าน - ชาวบ้านไม่เคยได้เรียนรู้เรื่องราวของขบวนการผู้มีบุญอย่างเป็นทางการ ไม่มีการเรียนการสอนเรื่องนี้ในโรงเรียน
นับตั้งแต่ประวัติศาสตร์เรื่อง "กบฏผู้มีบุญ" ถูกเปิดหน้าดินออกมาเมื่อปี 2565 ในวิดีโอที่มีการสัมภาษณ์ชาวบ้าน จะมีคำว่า “ผีหัวหล่อน” ออกมาให้เราได้ยินบ้างประปราย แน่นอนว่าพื้นที่ที่มีการสู้รบและมีคนตาย เรื่อง “ผี” ก็ย่อมจะมีอยู่ในพื้นที่เรื่องเล่าเหล่านั้น
วิชชานนท์ สมอุ่มจารย์ ถอดตัวเองออกมาในนาม Jean Sebastienne เพื่อตามรอยในตามรอยภาพยนตร์ Isan Sonata โดยพากลับไปถึงวันหนึ่งที่เขาเป็นนักดนตรีในงานมินิคอนเสิร์ต “A Tribute to Kurt Cobain” ก่อนเป็นคนทำหนังสั้น “ส้มตำ, การสูบบุหรี่ขณะขี้ และ Space-Time” สู่ภาพยนตร์สารคดีตามรอยอารยธรรมลุ่มน้ำชี "Isan Sonata" ที่เต็มไปด้วยการทดลอง
หนึ่งในสมาชิกเครือข่ายเด็กเท่ากันที่ใช้ชื่อว่า “เจริญ ปกปักษ์ความดี” เป็นตัวแทนเด็กๆ เขียนจดหมายถึงผู้ใหญ่บ้านไทเจริญเพื่อขอของขวัญวันเด็กที่ไม่ควรได้เฉพาะในวันเด็กแห่งชาติเท่านั้น แต่ควรเป็นสวัสดิการที่เด็กควรได้รับตั้งแต่ก่อนเกิด จนถึงเติบใหญ่
หลังปีใหม่หลายคนคงได้ทบทวนชีวิตกันแล้วว่า มีเรื่องราวอะไรเกิดขึ้นบ้างในรอบปีที่ผ่านมา อ.ปฐวี โชติอนันต์ จึงชวนทบทวนว่า หนึ่งปีที่ผ่านมาชาวอีสานเผชิญเรื่องราวอะไรร่วมกันบ้าง ซึ่งมีหลายประเด็นที่น่าขบคิด แต่ที่น่าสนใจเป็นการวิเคราะห์บทบาทการเคลื่อนไหวของ นักเรียน นักศึกษาอีสาน แม้จะซบเซาไปบ้าง แต่ก็เชื่อว่า ยังคงมีเชื้อไฟในการเติบโต
วิชชานนท์ สมอุ่มจารย์ ผู้กำกับหนังชาวขอนแก่น ยังคงเดินทางและบันทึกเรื่องราวตามรายงานไว้อย่างละเอียดเพื่อผู้อ่านและแฟนๆ ได้หิ้วกระเป๋าตามเขาไป คราวนี้เขามีภารกิจเดินทางไปมาเลเซียเพื่อร่วมเทศกาลภาพยนตร์นานาชาติแห่งเมือง Kota Kinabalu ประเทศมาเลเซีย (Kota Kinabalu International Film Festival) สิ่งหนึ่งที่เขาได้ทำในทริป คือ การสำรวจรอบๆ เมือง Kota Kinabalu เก็บกระเป๋าแล้วตาม วิชชานนท์ ไปเที่ยวแบบทิพย์กันเถอะ
